Aleppo, in het noorden van syrie gelegen, is met zijn 3 miljoen inwoners - na Damascus - de tweede stad in Syrie. En het is de stad die ik vandaag eens nader ga bekijken of beter gezegd, ondergaan. Want Arabische steden zijn druk en vol lawaai, veel mensen op de been, veel verkeer op de weg, veel sferen, kleuren geuren en impressies. Een aaneenschakeling van kleine en minder kleine voorvallen en belevenissen die je onderdompelen in een cultuur die zo anders is dan de westerse cultuur. En het is haast onmogelijk om je hieraan te onttrekken. Voor mij is elke arabische stad daarom weer een haast verpletterende ervaring die je hoofd na verloop van tijd doet tollen en overlopen. En Aleppo is daar zeer zeker geen uitzondering op.
Aleppo
Aleppo
Aleppo Aleppo

Van te voren had ik mijn route een beetje geplend. Ik wilde niet beginnen met verdwalen in deze voor mij nu nog onbekende stad. Ik had de tip gekregen om een boekje mee te nemen met foto's van de belangrijktse bezienswaardigheden. Het naar de weg vragen wordt daar inderdaad een stuk makkelijker door. De arabische bevolking is over het algemeen uiterst vriendelijk en behulpzaam maar er zijn toch ook een aantal factoren die de communicatie met de 'locals' soms moeilijk maakt. Dat kan de taal zijn. De jongeren spreken over het algeen wel wat engels maar bij de wat ouderen is dat heel wat minder vaak het geval. Eergevoel, een deugdzame eigenschap, is een groot goed in de arabische wereld, maar dat eergevoel kan ook tot reacties leiden die wij als westerlingen niet goed kunnen plaatsen. De eer dient hooggehouden te worden tegenover de omgeving dus men zal niet laten blijken dat men de ander niet begrijpt. Daar sta je dan, niet wetend welke kant je uit moet, tegenover iemand die overloopt van begrip en vriendelijkheid maar die je toch een richting wijst die niet de juiste blijkt te zijn.
Aleppo
Aleppo


  Aleppo Citadel
Aleppo Citadel

De Citadel - deze op een hoge heuvel gebouwde veste - toornt hoog boven de stad uit en was mede daarom ook snel gevonden.
Nu is het een publiekstrekker waarvandaan je een fraai uitzicht hebt over Aleppo maar van oudsher was deze citadel met zijn dikke en stevige muren, met zijn stijle toegangsweg leidend naar een al even robuust aandoende toegangspoort een moeilijk te benaderen, laat staan in te nemen, plek. Aleppo kent een bewogen geschiedenis waarin diverse volkeren en heersers hier kortere of langere tijd invloed hebben gehad. Dat bracht van tijd tot tijd bedrijvigheid en rijkdom maar soms ook dood en verderf. Grote delen van de stad zijn meer dan eens verwoest geweest, soms veroorzaakt door menselijk geweld en plundering maar ook door aardbevingen. De citadel heeft dan ook vaak dienst gedaan als veilig toevluchtsoort.

  Aleppo Citadel Aleppo Citadel


De grote moskee wilde ik ook graag bezoeken, en op de kaart leek het zo eenvoudig om deze te vinden, maar de praktijk pakte toch anders uit. Ik liep van de ene naar de andere stoffige en grauwe straat en wist echt niet meer in welke richting ik het zoeken moest. Ook de mensen die ik de juiste richting probeeerde te vragen waren steeds meer dan bereidwillig mij niet begrijpend de verkeerde kant op te wijzen.
Min of meer ten einde raad beproef ik wederom mijn geluk en stel mijn vraag. Ik zie een mislukking alwaar opdoemen, afgaand op het toenemend aantal mannen dat zich bezighoudt met het oplossen van mijn probleem. Ondertussen gaat de door mij aangereikte reisgids van hand tot hand. Er wordt naar het plaatje van de grote moskee gewezen en daarna volgt een drukke heftige discussie in het voor mij onverstaanbare arabisch. Dit alles gepaard met stellige en heftige gebaren. Bijna ongemerkt was er een auto aan komen rijden. De bestuurder ervan mengt zich eveneens in het gesprek en na een tijdje werd mij met gebaren duidelijk gemaakt dat de breed lachende man achter het stuur mij naar de grote moskee zal rijden. Sja, wat doe je dan... daar sta je dan op een onbekend plek, niet wetend hoe je weer naar de bewoonde wereld kunt komen. Gelovend in het goede in de mens stap ik in. En zo krijg ik nog een leuk autoritje door Aleppo en na een minuut of tien word ik keurig netjes voor de grote Moskee afgezet.


Aleppo
Aleppo
Aleppo
Aleppo Aleppo

 
Ik geniet van de rust die ook in deze moskee heerst. Na het drukke en lawaaiige van de straten van Aleppo geniet ik nu van het rustige leven in de moskee. De moskee is niet alleen een plaats voor meditatie en gebed maar is ook voor het sociale leven belangrijk. Het is ook voor mij als tourist een plek waar je prima kunt verblijven, er is zoveel te zien en het ademt een sfeer van rust en ruimte waarin ieder haast onverstoobaar zijn eigen gang gaat. Mensen die gewoon zitten te dutten of er lekker bij zijn gaan liggen, anderen zitten met vrienden, kennnissen of familie in kleine groepjes bijeen en praten gedempt met elkaar. Ook wordt er gemediteerd en gebeden, en overeenkomstig met wat de Islam voorschrijft, met het gezicht gericht naar het in Saoedi-Arabië gelegen Mekka. Een kompas die in haast iedere gebebsruimte aanwezig is geeft een indictie van de juiste richting.
Aleppo Great Mosque
Aleppo Great Mosque
 

Aleppo Great Mosque
Aleppo Great Mosque
Op het voorplein van de moskee vind ik mij zelf een mooi schaduwrijk plekje onder de overdekte zuilen gallerij. Zo zittend tegen de verkoeling gevende muur van de moskee laat ik weer flarden van het Syrische leven op mij inwerken.
De mannen en vrouwen en soms gezinnen die de moskee inlopen om daar te bidden, te rusten, hun familie, vrienden of kennissen te zien en te spreken.

Ik geniet van een trosje blauwe druiven dat mij aangereikt wordt door een oude man. Een gegroefd gezicht heeft hij, en een een ruige witte baard en uiterst vriendelijk ogen. Ik had hem al eerder voorbij zien voorbij zien schuivelen. Even de schaduw verlatend, onderwerg naar een fonteintje op het grote binnenplein, om daar de meegebracht druiven te wassen. Zij smaken uitstekend.
 

'Of ik schrijver ben' vraagt de jongen die naast mij komt zitten. Ik voel dat ik hem teleurstel als ik in alle eerlijkheid zeg dat niet te zijn. Ik zit zo van tijd tot tijd namenlijk mijn reisdagboek bij te werken en dat had op deze jongen blijkbaar genoeg indruk gemaakt om de stoute schoenen aan te trekken en mij aan te spreken.
Dat is zijn grote droom; een bestaan als schrijver. Hij komt uit Beirut (Libanon) maar woont nu in Aleppo waar hij aan de universiteit Engels studeert. Hij vertelt mij dat de verplichte lectuur hem zwaar valt en dat het in dit land nog steeds moeilijk is om aan ander werk te komen.
Niet alleen voor de locale bevolking blijkt het hier een pleisterplaats te zijn, ook mijn mede reisgenoten zie ik zo van tijd tot langs komen. In de souk gekocht zilverwerk en andere schatten worden getoond; anekdotes en verhalen verteld.
Aleppo

Aleppo
Aleppo
Ik zoek de drukte weer op. Zoekend naar de ingang van de souk. Ik hoor gerammel achter mij, gerammel van metaal en rinkelend glaswerk. Een waterverkoper is zojuist begonnen met het klaarmaken van een glas limonade voor een van de voorijgangers. De drinkglazen hangend in een rekje op zijn buik, gespoeld in de emmer met water waar vandaag al zoveel glazen in schoongespoeld zijn en vervolgens schoongeboend met een grote borstel. Een laagje siroop in het glas geschonken en nu wordt het glas gevuld met water uit de grote metalen en rijkelijk versierde ketel die aan een dikke leren riem op de rug van de man hangt. Met een theatraal gebaar buigt de man zich voorover en het water stroomt in een mooie boog uit de spitse tuit het glas in. Een heerlijk glas limonade vol met bacterien waar onze verwnde westerse magen danig van streek zouden kunnen raken.

Dwalend door de halfduistere en smalle straatjes van de Souk en altijd weer verwonderd worden door de sfeer die er heerst. Verwonderd worden door de vele kleine 'tafereeltjes' die er zich afspelen. Het spel van loven en bieden, de stemverheffingen die misprijzen uitdrukken of theatrale verbazing. Een vechtpartij tussen twee jongetjes waarbij flinke klappen vallen tussen het het haast onverstoobare publiek. Verkopers die kopjes thee aanbieden aan voorbijkomende toeristen in de hoop op die manier iets te kunnen verkopen.
 

  Aleppo souk
En zo zit ik dus op een goed moment een kopje thee te drinken in een van de vele winkeltjes. Ik diep uit mijn rugtas een doos zoetigheden op die ik juist tevoren in de souk gekocht had. De jongen tegenover mij laat zich deze tractatie niet ontzeggen. Lurkend aan mijn thee luister ik naar zijn verhaal.
Samen met zijn vader en een aantal broers en zussen woont hij in de stad. De gezinnen zijn groot hier en tien of twaalf kinderen zijn geen uitzondering.
Zijn vader heeft tot 12 jaar terug tien jaar in de Volkswagen fabrieken in München gewerkt. Maar hij is naar Syrie teruggekomen toen zijn vrouw overleed en daarom de zorg voor zijn gezin op zich moest nemen.
Op mijn vraag of hij al een vriendinnetje had antwoordt hij ontkennend. Hij vertelt mij dat je hier een vriendinnetje mag hebben als je minstens 20 jaar oud bent. Zijn toekomst beeld heeft hij al helemaal voor ogen; hij wil trouwen en daarna een auto kopen en een zaak beginnen. Twee kinderen wil hij; een jongen en een meisje, maar als hij moet kiezen dan toch liever een meisje want die zijn volgens hem zachter en liever.
Ik laat hem de hoofddoeken zien die ik in de souk gekocht heb. Het is heel gebruikelijk hier dat handelaren willen zien wat je gekocht hebt en vooral ook wat je er voor betaald hebt. Hij laat de stof tussen zijn vingers door glijden en vertelt mij dat het een goede kwaliteit katoen is. Als ik hem de prijs noem die ik er voor betaald heb zie ik hem goedkeurend knikken. Maar aan gezichtsuitdrukkingen kun je hier nooit echt aflezen of je wel de hele waarheid te horen krijgt. Een andere handelaar had mij al eerder glashard verteld dat mijn hoofddoeken zeker geen puur katoen zijn. Maar hij kon mij uiteraard wel tegen een hogere prijs de goede kwaliteit leveren.
Aleppo souk
Aleppo souk
Aleppo souk

Ik besluit weer terug te gaan naar de moskee. De schemering is inmiddels ingevallen. Er wordt nu gebeden op de grote binnenplaats want de moskee wordt na zonsondergang afgesloten. Daarom heerst er heerst nu een hele andere sfeer dan toen ik daar eerder deze dag was.

Terwijl ik sta te kijken kom ik in gesprek met een italiaan die vlakbij mij staat. Hij heeft een locale gids opgetrommeld en die blijkt een echte regelneef te zijn met veel contacten in Aleppo. Zij laten mij het voormalige gekkenhuis zien waar tot ongeveer honderd jaar terug gepoogd werd gekken hanteerbaar te maken. Een sinister aandoend en donker gebouw bestaand uit een stelsel van gangetjes en grotere ruimten; grotendeels onder de grond gelegen. In de vele kleine en al even donkere cellen werden de gekken voor de nacht min of meer opgeborgen. De echte gekken waren zo gevaarlijk dat die continu en afgezonderd van de anderen in een hok opgesloten zaten. De behandeling van deze mensen bestond voornamelijk uit het rustieke geluid van stromend water en het toedienen van geneesmiddelen gebaseerd op geneeskrachtige kruiden.


  Aleppo badhuis Hammam Yalbugha Aleppo badhuis Hammam Yalbugha
Als een prins te rijk voel ik mij. Een heerlijk loom gevoel in mijn lichaam waardoor het mij moeite kost om echt helder de wereld in te kijken. Met zowel een fles water als ook een heerlijk glas warme thee binnen handbereik. Ik heb zojuist stoombaden, warme en koude baden ondergaan in het beroemde badhuis Hammam Yalbugha. En nu lig op een rustbank in de centrale ruimte van de Sauna, ingepakt in een aantal fris ruikende en smetteloos witte handdoeken. Door de masseur heb ik ook nog een grote handdoek om mijn hoof gewikkeld gekreken. En zo lig ik nu als een echte Ali Baba op een van de rustbanken. Het is niet echt druk nu. In een toestand tussen dromen en waken in zie ik alleen een paar donkere Afrikanen die een rondleiding krijgen door alle vertrekken. Zij willen graag met eigen ogen zien of alles netjes verzorgd is voordat zij besluiten een kuur te ondergaan. Want een kuur is het. Je moet een badhuis zoals in Aleppo er niet even tussendoor doen maar er ruim de tijd voor nemen. Zodra je binnenkomt sta je in een grote ruimte met centraal daarin een groot bassin. Daar wordt drinkwater uitgetapt. Maar ik zie ook dat het water gebruikt wordt om deze ruimte schoon te maken en van tijd tot tijd worden ook de dienbladen er in onder gedompeld. Langs de wand zijn verhogingen waar rustbedden opstaan.

Na het onderhandelen over de prijs en over de gewenste behandeling krijg je een stuk zeep, een dot schuurspul en een lendedoek. Zodra je je heb omgekleed ga je naar de sauna. Dit is een ruimte van ongeveer 5 bij 8 meter waarin stoom geblazen wordt via twee openingen in de muur. Het is hier dan ook erg heet. Na een minuutje of tien stomen ga je vervolgens naar een cirkelvormige ruimte met daarin centraal een 8 kantige verwarmde verhoging waar je op kunt liggen. Rondom zijn doorgangen naar kleine kamertjes waar warm en koud water getapt kan worden. Niet bedoeld om te drinken, maar wel om er je lichaam mee te overgieten. Afwisselend warm en dan weer koud water geven een prettige tinteling in de huid en maken je heerlijk ontspannen. Er valt gedempt licht naar binnen door het stervormige gatenpatroon in de koepelvormige overspanning. Oosterse sferen, gedempt licht, en een heerlijk loom gevoel; meer dan voldoende invloeden om je in een wolk van mystieke zweverigheid te doen belanden.
Aleppo badhuis Hammam Yalbugha
Aleppo badhuis Hammam Yalbugha

Aleppo badhuis Hammam Yalbugha
Helaas duurt deze mystieke zweefpartij niet al te lang. Een turkse massage doet mij meestal al heel snel weer met een schok op aarde belanden. Je moet er wel tegen kunnen, tegen een Syrische massage, want ze zijn nogal hardhandig. Syrische masseurs zijn over het algemeen grote stevige kerels die hun krachten niet lijken te sparen en mij het gevoel geven er genoegen in te scheppen zoveel mogelijk lucht uit je lichaam te willen persen. Ik overdrijf wat; ik weet het, maar desondanks sluit de behandeling toch lang niet altijd aan bij wat ik mij zelf bij een massage voorstel. Maar je wordt er wel heel schoon van, want voordat de echte massage begint wordt de huid van top tot teen gereinigd met een soort schuurhandschoen.

En zo komt het dat ik heerlijk lig te doezelen. Dat ik wegzweef en bijna niet meer weet echt in Aleppo te zijn, maar mij waan in een droom; een echte droom dit keer. Niet zo'n droom waaruit je wakker wordt en denkt het was maar een droom.